Telescopen

Wat is een sterrenkijker?

Een sterrenkijker, ook wel telescoop genoemd, vergroot het beeld dat wij als mens kunnen zien door het gebruik van een vergrootglas (oculair) in combinatie met een lens. De sterren zelf worden door hun afstand niet zozeer groter, maar het aantal sterren, de felheid en de structuur wordt wel duidelijker door het gebruik van een sterrenkijker. Door de bouw van een sterrenkijker speelt de diameter van het objectief de hoofdrol als we het over de scherpte van het beeld hebben. Met een grotere diameter vangt de sterrenkijker namelijk meer ligt en kunt u dus zwakkere sterren beter waarnemen. De eerste telescopen stammen al uit het jaar 1608 en werden ontworpen op Nederlandse bodem.

Soorten sterrenkijkers

Er zijn verschillende sterrenkijkers op de markt, die elk gebruik maken van andere technieken om het beeld te vergroten. Kortweg onderscheiden we drie soorten.

• Refractor: Bij een refractor wordt het licht gebroken door de bolle lens die aan de voorkant van de sterrenkijker te vinden is. Door de verandering van de richting van het licht kan het beeld dat we zien vele malen worden vergroot. Deze sterrenkijkers vallen dan ook in het hogere prijssegment, maar maken het wel mogelijk dat we de structuren van planeten dichterbij de aarde goed kunnen waarnemen. De eerste verrekijkers die op de markt verschenen maakten al gebruik van deze techniek en nog steeds is het een veel gebruikte type sterrenkijker.
• Reflector: In plaats van het gebruik van een lens maakt de reflector gebruik van een holle spiegel onderin de kijkersbuis. Zoals de naam al aangeeft wordt het licht gereflecteerd via deze spiegel, waardoor de lichtstralen samenkomen in één punt. Het oculair zit aan de zijkant buiten de kijkersbuis bevestigd, de extra spiegel die dit licht naar dit punt toebrengt, houdt daardoor wat licht tegen. Een andere naam voor de reflector komt van uitvinder Isaac Newton, de Newtontelescoop.
• Catadioptrisch: Een derde type combineert de verschillende systemen van andere soorten sterrenkijkers met elkaar. De catadioptrische kijker maakt dan ook gebruik van zowel bolle lenzen als holle spiegels. Door deze combinatie kunnen veel onzorgvuldigheden van andere systemen worden gecorrigeerd. De hoge kwaliteit zien we dan ook terug in het kostenplaatje.

Oculairs

Het oculair bevindt zich dichtbij het punt waar we met het oog doorheen kijken. Dit onderdeel van de sterrenkijker bestaat uit meerdere lensjes waarmee het beeld dat wordt gevangen weer netjes evenwijdig wordt gemaakt. Door te draaien aan de focusknop kan het oculair naar binnen of buiten bewegen, waardoor we het beeld kunnen scherpstellen. Door het wijzigen van oculair kan de vergrotingsfactor van het beeld worden gewijzigd. Een te grote vergroting kan voor wazige beelden zorgen, maar met een setje oculairs kunt u goed testen met verschillende effecten.

Stabiliseren van het beeld

Voor het waarnemen van hemellichamen is het belangrijk dat de sterrenkijker goed stabiel kan worden neergezet, waardoor er geen trillingen ontstaan in het beeld. Veel sterrenkijkers hebben een hoog gewicht en kunnen met een statief van meer stabiliteit worden voorzien. Bij sommige sterrenkijkers zit het statief al inbegrepen, maar in andere gevallen nog niet. Het is dan ook aan te raden een Tripod aan te schaffen.

Onderhoud

Met een sterrenkijker kunt u schitterende beelden bekijken van het heelal. Storend kan het zijn wanneer er een waas of veel stof op het objectief zit. Belangrijk is het dan ook de onderdelen zoals oculairs stofvrij op te bergen. Een lensdoek, blaasbalg of lenspen kan uitkomst bieden bij de verschillende mogelijkheden om de lens schoon te houden.