Modelfotografie
Portretfotografie
Portretfotografie klinkt heel ingewikkeld. Hoe moet je het model neerzetten? Hoe moet de camera ingesteld zijn? Hoe valt het licht op het model? Dit zijn allemaal belangrijke punten. Maar er is meer. Wij geven jou enkele tips hoe je de beste portretfoto's maakt én je leest een interview met de bekende Nederlandse portretfotograaf William Rutten.
Aandachtspunten | Interview met William Rutten | De apparatuur van William | Foto's William
Waar moet ik op letten bij portretfotografie?
Instellingen
Hou de instellingen zo simpel mogelijk. Bij portretfotografie werk je altijd met mensen. Mensen zijn levende wezens en bewegen dus de hele tijd. Zorg er in ieder geval voor dat de sluitertijd niet te traag is om bewegingsonscherpte te voorkomen. Zorg er ook voor dat de ISO niet te hoog is om zo ruis te voorkomen. Het verschilt per camera wanneer die grens bereikt is. Bij goedkopere camera’s is er bij ISO 400 al ruis te zien en bij duurdere camera’s bij ISO 3200 of meer.
De klik
Het belangrijkste van alles is de chemie tussen de fotograaf en het model. Als er geen klik is dan wordt het heel lastig om goede portretfoto’s te maken. Zowel het model als de fotograaf moet op zijn of haar gemak zijn. Dan gaan dingen makkelijker. Als fotograaf is het dan ook een belangrijke taak om het model op zijn of haar gemak te stellen. Een van de klassieke fouten die fotografen maken is dat er niet met het model gepraat wordt voor en tijdens de shoot. Dat is heel ongemakkelijk voor het model. Blijven praten is belangrijk net als oprechte interesse tonen. Door smalltalk prikt men vaak heen en dat maakt de situatie er niet beter op. Blijven praten en gewoon blijven is het belangrijkste. Regelmatig feedback geven aan het model is ook goed. Dat geeft het model zelfvertrouwen, en zo leert het model ook. En zo worden de foto’s ook uiteindelijk beter.
Probeer genoeg te variëren zodat je meer te kiezen hebt en ook verschillende beelden hebt. Van een bepaalde pose hhoef je echt geen 40 foto’s te maken. Dat is uiteindelijk bij de selectie heel moeizaam en neemt onnodig veel ruimte in beslag. Geef het model ook regelmatig complimenten als hij of zij het goed doet. Maar maak zeker geen vulgaire opmerkingen. Dat komt de sfeer niet ten goede en kan de hele shoot verpesten. Maak het niet moeilijker dan het is, voor beide partijen! Zorg dat je je belichting en instellingen op orde hebt en dit niet tijdens de shoot allemaal nog moet doen. Dat komt niet professioneel over. Bovendien verlies je tijd en het model verliest concentratie. Uiteraard moet je soms het een en ander instellen, maar wees er niet te lang mee bezig.
Licht
Wat erg belangrijk is bij portretfotografie is licht. Je kunt het op diverse manieren het licht gebruiken: Daglicht, flitslicht, continulicht en reflectiescherm.
Daglicht wordt over het algemeen gezien als het beste licht omdat we dat licht elke dag zien. Als het model goed staat (dus geen last van schaduwen) is het model ook perfect belicht. Daglicht is ook erg sterk licht en is er in diverse kleuren. Zo is het op een zomeravond wat geler en warmer dan overdag. In de winter is het zelfs wat blauwer. Nadeel is wel dat je natuurlijk weinig controle hebt over het licht. Als het een klaarlichte dag is met een strakblauwe lucht is het licht heel hard. Als het bewolkt is, is het licht al gauw diffuus. Ook als je binnen staat moet je erg goed opletten waar je het model plaatst. Plaats het model, zo mogelijk, bij het raam. Daar komt het meeste licht door.
Om het model goed uit te lichten kan je altijd een reflectiescherm gebruiken. Daarmee kan je de delen van het gezicht of lichaam die net te donker zijn, subtiel en diffuus oplichten. Let wel op welke kleur reflectiescherm u gebruikt. Als u een gouden reflectiescherm gebruikt wordt het model ook geliger uitgelicht. Dat is te vergelijken met een foto die u maakt bij een avondzonnetje. Die ziet er wat geler uit. Omdat je dan niet flitst komt dit nog vrij natuurlijk over. Zet het reflectiescherm in een goede hoek neer of niet te dicht op het model want dat ziet men gelijk door een onnatuurlijk licht- en kleurverloop.
Soms heb je te maken met ruimtes waarbij je überhaupt weinig tot geen licht hebt, zoals donkere in ruimtes of studio's. Dan kan je kiezen tussen continulicht of flitslicht.
Het grote voordeel van continulicht is dat je precies ziet wat er gebeurt zonder een foto te maken. Met een paraplu of een softbox maak je het licht diffuus. Met LED is het ook mogelijk om de kleurtemperatuur aan te passen. Als je alles op die manier instelt kan je precies van tevoren zien hoe de foto eruit komt te zien. Het nadeel is wel dat het licht continu op het model best vermoeiend kan zijn door het felle licht. Als je sluitertijd te lang open laat staan is er kans op bewegingsonscherpte.
Dat probleem heb je niet met flitsen. Flitslicht is ontzettend krachtig maar wel heel snel. Door flitslicht te gebruiken bevries je eigenlijk de foto.
Bekijk hier de reflectieschermen Bekijk hier de studioflitssets Bekijk hier de continu lichtsets Bekijk hier de studioflitsers
Interview met William Rutten:
VAN CONCERT TOT PORTRET
Inmiddels is William Rutten één van Nederlands bekendste fotografen. Niet alleen vanwege zijn foto’s, maar ook vanwege zijn optreden als jurylid in Het Perfecte Plaatje (RTL4) en commentator bij RTL Boulevard. Hij is, door zijn geregelde contact met bekende Nederlanders, een echte insider in het Nederlandse showbizzwereldje. Maar hij is vooral een self-made, ambachtelijk fotograaf met een vaak onbeantwoorde voorliefde voor zwart-wit.
Zijn carrière begon al op heel jonge leeftijd met het fotograferen van concerten, maar hij kreeg al snel door dat hij daar geen goede boterham mee kon verdienen. Toch bleek die start heel belangrijk voor zijn nieuwe loopbaan als portretfotograaf: door die concerten had hij immers rechtstreeks toegang tot de optredende sterren. Dat kon vroeger ook veel makkelijker dan tegenwoordig. Het bleek een gouden greep. Foto’s van grote popidolen, genomen voor een neutrale achtergrond, vonden gretig aftrek over de hele wereld.
Drie minuten
De beste portretfoto’s maakt hij naar eigen zeggen binnen drie minuten, een vaardigheid die hij ongetwijfeld te danken heeft aan zijn voorgeschiedenis als popfotograaf. Voor popsterren was een foto vaak een tussenstop tussen kleedkamer en podium. "Na die drie minuten begint het voor de geportretteerden op werk te lijken en dan krijg je ook die uitstraling op hun gezicht," legt hij uit. "Ik werk natuurlijk bijna alleen maar met mensen die bijna dagelijks op de foto moeten, voor hen ís het dus ook gewoon werk. Aan mij de taak om het voor hen niet zo te laten voelen en die foto dus ook niet die uitstraling te geven."
William wil zijn modellen vooral niet het idee geven dat er iets moet. "Ik zorg ervoor dat ze zich op hun gemak voelen. Een goede portretfoto is voor mij een foto die een verhaal vertelt. Of dat je door de foto het verhaal dat erbij staat wilt lezen. Vooral de ogen moeten spreken. Daar zie je de ziel van de persoon in." Dat is ook zijn tip aan beginnende portretfotografen: "Focus altijd op de ogen of het oog dat het dichtstbij de kijker is. De ogen zijn het allerbelangrijkste stukje in je portret. Als die niet scherp zijn, is het portret mislukt."
Wie is William Rutten?
De eerste stappen in de fotografie zette William Rutten (1970) al op 12-jarige leeftijd, toen hij foto’s maakte van een concert van Doe Maar. Daarna smokkelde hij naar verluidt bij ieder concert dat hij bezocht een camera mee naar binnen. Op zijn 17e kreeg hij zijn eerste betaalde opdracht: het ontwerpen van een hoes voor een plaat van Het Goede Doel. Daarna maakte hij de overstap naar portretfotografie omdat dat veel beter aan de man te brengen was. Hij werd de vaste fotograaf bij popprogramma Countdown van Veronica. Zijn portretten van de grote artiesten – die graag naar Countdown kwamen, gingen de hele wereld over; ze zijn onder meer te zien in het iconische Amerikaanse muziekblad Rolling Stone. "En dat zonder fotografie-opleiding. In de tijd dat ik begon was er ook geen YouTube met instructiefilmpjes. Ik heb allemaal zelf uitgevonden. In 2018 bracht hij het boek PicStory uit, met daarin zijn beste portretfoto’s en het verhaal erachter.
![](media/b9683c47-5129-4d1b-89c3-2a80a432961a/RamsesShaffycWilliamRutten.jpg")
Zwart-wit
Als opdrachtgevers William alle vrijheid zouden geven bij een portretopdracht, kregen ze allemaal beelden in zwart-wit aangeleverd. "Ik ben gek op zwart-wit. Helaas wil niemand van mijn opdrachtgevers in de tijdschriftenwereld ze meer hebben. Er zijn er zelfs die in hun opdracht expliciet vermelden ‘GEEN ZWART-WIT’," lacht hij. "Om ze te pesten doe ik er dan toch een paar zwart-witversies bij om ze in te laten zien hoe verkeerd ze het hebben."
"Zwart-wit is zo prachtig en krachtig! Mijn stijl is hard en contrastrijk, misschien ook wel heel confronterend en eerlijk. Het is heel grappig dat ik bij mezelf nooit zozeer een eigen stijl zag, maar dat anderen dat wel doen. Ik krijg steeds vaker de vraag of ik van iemand ‘in mijn stijl’ een zwart-wit portret kan maken. Dus kennelijk heb ik die eigen stijl wel."" William denkt dat klanten, los van zijn stijl, hem ook weten te vinden vanwege zijn omgang met klanten.
Hij werkt nog steeds volgens het motto ‘de klant is koning’. "Ik wil dat mijn klanten 100 procent tevreden zijn. Voor minder doe ik het niet. Fotografen moeten volgens mij ook eens ophouden zichzelf als een soort artiest te zien. Fotograaf is een dienstverlenend beroep. Zet jezelf nooit boven de klant, maak jezelf niet belangrijker dan je bent, zou ik willen zeggen."
Obama
Hoewel hij al heel veel grote namen voor zijn lens kreeg, is er zelfs voor William ook nog zoiets als een droom. Hij zou dolgraag de vorige president van de VS willen fotograferen, Barack Obama. "Het lijkt mij een prachtig mens en hij heeft zo’n markante kop! Ik hoorde een verhaal van een collega die hem gefotografeerd heeft dat hij je binnen de kortste keren heeft ingepakt met zijn charme. De shoot met Obama was een ervaring die hij nooit meer zal vergeten."
Het liefst gebruikt William natuurlijk licht tijdens zijn shoots. In zijn studio heeft hij een paar plekken waar het licht mooi binnenvalt en wat hij alleen maar – als dat nodig is – hoeft te beïnvloeden met een reflectiescherm. In de studio staat verder een systeem van Profoto. "Zij maken momenteel het beste dat er is. Ze zijn innovatief en luisteren naar de wensen van fotografen. Zij hebben geen concurrentie. Waar ik ook kom, het staat overal."
De apparatuur van William Rutten
De camera
De Canon 5D Mark IV is een full frame spiegelreflexcamera van absolute wereldklasse. Al jaren staat de 5D serie voor topkwaliteit en de Mark IV zet deze traditie vol overgave voort. U legt alles haarscherp vast met de maar liefst 30.4 megapixel full frame CMOS-sensor met een ISO gevoeligheid tot 32.000.
De lenzen
De Canon EF 85mm F/1.2 L USM Mark II is een razendsnel objectief en levert uitstekende optische prestaties. Het objectief is voorzien van een maximaal f/1.2 diafragma en is de perfecte keuze voor gevorderden en professionele fotografen die willen fotograferen zonder flitser in omstandigheden bij weinig zeer licht.
Bekijk hier enkele foto's van William Rutten:
