Lees hier alles wat je moet weten over compositie
Heb je net een nieuwe camera gekocht, maar wil het nog niet echt lukken met het maken van mooie foto’s? Of wil je simpelweg het meeste uit je camera halen en je ontwikkelen als fotograaf? Dan is het belangrijk om aandacht te besteden aan compositie. Compositie is één van de basisbegrippen in de fotografie en kan het verschil maken tussen een foto die er professioneel uitziet en een ietwat klunzige foto. Lees hier daarom de belangrijkste tips voor een goede compositie.
De regel van derden | Voorbeelden | De gulden snede | Voorbeelden van de gulden snede | Compositie in video
Compositie is een belangrijk begrip in de fotografie. Compositie is het plaatsen van verschillende onderwerpen of onderdelen op een bepaalde manier waardoor het een geheel vormt, ook wel de beeldopbouw. Compositie in fotografie houdt dan ook in dat je orde probeert te scheppen in een chaos van verschillende onderwerpen, zodat je de aandacht van de kijker kunt sturen. Een goede compositie bepaalt de sfeer en kracht van een foto. Om orde te creëren kun je gebruik maken van twee regels: de regel van derden en de regel van de gulden snede.
Bij de regel van derden verdeel je het beeld dat je wilt fotograferen in negen gelijke vlakken, door twee horizontale lijnen en twee verticale lijnen te trekken. Dit kan denkbeeldig, maar veel moderne camera’s bieden de optie om gebruik te maken van een zogeheten grid tijdens het fotograferen. Met de regel van derden kun je een geordend beeld schieten dat voor de kijker aangenamer aanvoelt. Daarnaast kun je met de regel van derden meer spannende en intrigerende foto’s maken. Dat doe je zo:
Stel dat je in een bos bent en er zit een konijn op het gras die je wel móet vastleggen met je camera. Hoe zet je het beestje dan zo goed mogelijk op de foto?
Foto van een konijn zonder de regel van derden
Foto van een konijn volgens de regel van derden
Zoals je ziet, levert het geen interessant beeld op als je hem in het midden van het beeld plaatst. Ja, het is nog steeds een schattig konijn, maar er zijn betere manieren om hem vast te leggen. Zo kun je het konijn beter plaatsen op één van de plekken waar de lijnen elkaar doorkruisen. Dit levert een interessanter en meer prikkelend beeld op. Daarnaast kun je een extra geordend beeld creëren door de lijnen die voorkomen op de foto samen te laten vallen met de lijnen van het grid. Op deze foto is dat al redelijk goed gedaan. De onderste horizontale lijn valt mooi samen met de lijn in de foto waar het gras scherp is gesteld en de linker verticale lijn valt mooi samen met de boom op de achtergrond.
Bij landschapsfotografie zorgt de regel van derden voor meer rust in de foto. Het grasveld op deze foto valt samen met de onderste horizontale lijn en de lijnen doorkruisen elkaar op plaatsen waar voorwerpen zoals bomen staan of waar een berg overgaat in lucht.
Bij het fotograferen van mensen of dieren kun je rekening houden met de lijnen van het lichaam. De onderste horizontale lijn valt op deze foto mooi samen met het langste gedeelte van het lichaam. Ook kruisen de lijnen elkaar precies bij één van de ogen van de tijger. Dit trucje zorgt ervoor dat je aandacht daar naartoe gaat.
Een andere regel die je kunt gebruiken bij het fotograferen, is de regel van de gulden snede. De gulden snede is een verhouding die door velen als perfect wordt gezien. Sommigen noemen hem zelfs de Divina Proportia (goddelijke verhouding), waarschijnlijk omdat deze verhouding veel in de natuur voorkomt. De gulden snede is gebaseerd op een wiskundige reeks van Fibonacci, maar geen paniek! Je hoeft de wiskunde achter de gulden snede niet te begrijpen om hem te gebruiken bij het fotograferen. Bij fotograferen leidt de gulden snede namelijk tot een net iets ander grid dat je kunt gebruiken om een foto zo kloppend mogelijk aan te laten voelen. Zo kun je Fibonacci’s spiraal, die gebaseerd is op de gulden snede, gebruiken om de aandacht van de kijker te sturen.
Foto van een konijn met behulp van Fibonacci's spiraal
Foto van een konijn met behulp van een versimpelde gulden snede
Het konijn past precies op de rechterlijn zoals deze door de gulden snede is bepaald en de spiraal eindigt op zijn snuitje. Doordat de foto aan deze natuurlijke verhouding voldoet, ben je als kijker meer geneigd om je oog te laten vallen op de kop van het konijn. Fibonacci's spiraal is echter lastig om in gedachten te houden tijdens het fotograferen. Daarom kan je ook gebruikmaken van een versimpelde versie van de gulden snede. Dan kun je dezelfde regels volgen als bij de regel van derden en de lijnen op de foto samen laten vallen met de lijnen van het grid of belangrijke objecten positioneren op de plekken waar de lijnen kruisen.
De gulden snede komt vooral goed van pas bij het fotograferen van bepaalde gebeurtenissen, zoals de brand op deze foto. Doordat deze foto gemaakt is volgens de gulden snede, is het voor ons oog makkelijker om de actie in de juiste volgorde te volgen. We bekijken de brandweerman, maar focussen vervolgens op de waterstraal die in het vuur terechtkomt.
Ook bij sportfotografie kun je de gulden snede goed gebruiken. Voor sportfotografie moet je echter vaak snel zijn, dus het is makkelijker om met een versimpelde versie te werken. Zoals je ziet, kruisen de lijnen precies daar waar de actie plaatsvindt. Ook valt de onderste horizontale lijn samen met de golven en valt het rechterbeen van de surfer ongeveer samen met de bovenste horizontale lijn.
Hoewel de regels er vrijwel altijd voor zorgen dat je een mooie foto kunt maken, loont het niet altijd om je aan de regels te houden. Soms krijg je juist een veel creatiever resultaat als je er van afwijkt. Probeer de regels dus eens uit en zie hoe ze voor jou werken, maar wees ook niet bang om de regels te breken.
Compositie helpt je dus om orde te scheppen in foto’s en de aandacht van de kijker te sturen. Dit is heel belangrijk voor goede foto’s, maar ook enorm belangrijk bij video’s. Met behulp van compositie worden namelijk de meest intrigerende shots gecreëerd in je favoriete series en films. Denk bijvoorbeeld aan films als The Grand Budapest Hotel (2014), waarin heel slim met compositie wordt gespeeld om een bepaalde esthetiek te creëren. Of denk aan een serie als Game of Thrones, waar compositie wordt gebruikt om de kijker meer te vertellen over een karakter. Machtige karakters worden bijvoorbeeld veel van onderaf gefilmd, om ze groter en machtiger te laten lijken, terwijl de onderdanige karakters van boven worden gefilmd om ze kleiner te laten lijken. Leer meer van deze tips – die je overigens ook bij fotografie kunt gebruiken – in onderstaande video.
Zo, nu weet je de basics van compositie. Je kunt nu aan de slag met de regel van derden of de gulden snede om interessante en goed geordende foto’s en video’s te creëren, maar vergeet vooral ook niet om af en toe de regels te breken en plezier te hebben met je camera. Dat kan namelijk juist de beste kiekjes opleveren.
Meer lezen
Wil je nog meer inspiratie opdoen of nieuwe dingen leren? Bekijk dan onze andere keuzehulp artikelen of inspiratieblogs.
Heb je last van bewegen foto's? Dan biedt beeldstabilisatie uitkomst.
Met deze acht tips neem jij jouw camera met een gerust hart mee in het vliegtuig.
Je wilt de skyline van New York, Tokio of Rotterdam fotograferen. Maar hoe?